Άγιος Λαυρέντιος

Πέτρα, τσίπουρο και νότες

Το Πήλιο ξυπνάει κάθε μέρα στην κορνίζα του παραθύρου μου και, ασχέτως της διάθεσής του, με αφήνει άναυδο η καθημερινή ομορφιά του. Οι διαδρομές πιθανές και απίθανες μέσα στη φύση που οργιάζει. Χρόνο να ’χεις και όρεξη. Αν κάνεις το λάθος και φύγεις χωρίς προορισμό, έχεις κάνει στον εαυτό σου το καλύτερο δώρο που θα μπορούσες να του κάνεις. Βουνό που δεν σε απογοητεύει, όποια ριμάδα διαδρομή κι αν σε απορροφήσει. Χωριά ζωγραφισμένα πάνω στην παλέτα του θεού, μοναδικά.

Ιούλης, καλοκαίρι και απανωτά εγκεφαλικά με τα capital controls. Αθήνα χωρίς ανάσα. Δεν έπαιρνες. Ασφυξία. Φεύγω Βόλο, λέω. Τελικά έμεινα, εκεί πρέπει να ’ταν οι ρίζες που χρόνια με φώναζαν αλλά δεν άκουγα. Σείστηκε το οικονομικό σύστημα και κάτι ξύπνησε στο βάθος του μυαλού. Γνωριμίες καλλιεργούνται στα πρώτα βήματά μου εδώ και, παραδόξως, έχω συναντήσει μια πηλιορείτικη όμορφη κουκκίδα ονόματι Άγιος Λαυρέντιος. Φεύγεις από τα χωριά στιλ «αφίσα ΕΟΤ», όπως Μακρυνίτσα και Πορταριά, που ποτέ κανείς δεν αμφισβητεί την ομορφιά τους. Φτάνεις μετά από παραδοσιακές ορεινές στροφές που σε γεμίζουν Ελλάδα και λίγο από δωδεκάθεο, καθώς απλώνεται από κάτω ο κάμπος της Αγριάς και των Λεχωνιών και τα ήρεμα νερά του Παγασητικού, σ’ ένα χωριό κυριολεκτικά ντυμένο στην πέτρα – φημισμένοι οι λιθοξόοι του και τα τεχνουργήματά τους σε όλο το Πήλιο. Η πλατεία πλατανοντυμένη και η αίσθηση ότι το τσίπουρο ρέει στης πηγές αντί για νερό, έντονη. Ωπ, πήραμε φόρα, σιγά παιδιά, ιδίως αυτό με τον γλυκάνισο θέλει ρέγουλα. Ο Άγιος Λαυρέντης βρίσκεται στο κέντρο ενός παλιού μεγάλου δήμου, τώρα πια διασπασμένου, αλλά οι διαδρομές οι προσβάσιμες με ρόδα ή με πόδια και με αυτόν κέντρο εύκολες, θεϊκές, γεμάτες ιστορία, πολλές φορές ματωμένη, γεμάτη φωνές πουλιών και πολλής μουσικής. Το χωριό οφείλει την ονομασία του στη Μονή του Αγίου Λαυρεντίου, που κτίστηκε από ρωμαιοκαθολικούς Βενεδικτίνους μοναχούς κατά την περίοδο των Σταυροφοριών (11ος αι.). Το μοναστήρι αργότερα εγκαταλείφθηκε για να κτιστεί εκ νέου ως ορθόδοξη μονή από τον όσιο Λαυρέντιο τον Τραπεζούντιο, μοναχό από τη Μεγίστη Λαύρα του Αγίου Όρους. Η ανακατασκευή του μοναστηριού ολοκληρώθηκε το 1378, με την οικονομική βοήθεια του βυζαντινού αυτοκράτορα Αλέξιου Γ΄ Κομνηνού. Σήμερα, η Μονή του Αγίου Λαυρεντίου, που βρίσκεται λίγο έξω από το χωριό, αποτελεί γυναικείο κοινόβιο. Την εποχή που ανακατασκευάστηκε η Μονή, τον 14ο αι., άρχισε να κατοικείται και το χωριό. Η τοποθεσία του χωριού και η σχετική αυτονομία της περιοχής από κεντρικές εξουσίες οδήγησε στην ανάπτυξη της γεωργίας, της βιοτεχνίας και του εμπορίου. Έτσι, στους μετέπειτα αιώνες, με την έλευση και άλλων νέων κατοίκων –Ηπειρωτών, Βλάχων και νησιωτών– και με την ανάπτυξη της γεωργίας και του εμπορίου, το χωριό του Αγίου Λαυρεντίου μεγάλωσε πολύ, για να φτάσει σε περίοδο ακμής από τα τέλη του 17ου αι. έως τα μέσα του 19ου αι. Οι Αγιολαυρεντίτες καλλιεργούσαν ελιές και οπωροφόρα στις πλαγιές κάτω από το χωριό τους έως τον κάμπο μεταξύ Αγριάς και Λεχωνίων, ενώ το εμπόριο της ελιάς προς όλα τα Βαλκάνια και τις παραδουνάβιες περιοχές απέφερε μεγάλα κέρδη. Στα χρόνια της Επανάστασης του 1821, ο ιερομόναχος Κασσαβέτης υπέγραψε την επαναστατική προκήρυξη για την απελευθέρωση της Θεσσαλίας στο αρχονταρίκι της Μονής του Αγίου Λαυρεντίου. Τον δρόμο της ερήμωσης της αγροτικής υπαίθρου ακολουθεί στη συνέχεια και ο Άγιος Λαυρέντιος και προς τα τέλη της δεκαετίας του 1970 υπάρχει συστηματική εγκατάλειψη και μετακίνηση του πληθυσμού προς τον Βόλο και τα γύρω πεδινά. Τότε εμφανίζεται μια ιδιότυπη κοινότητα ανθρώπων, που αποτελείται κυρίως από ακαδημαϊκούς και καλλιτέχνες, οι οποίοι κατόπιν παρότρυνσης του ενός προς τον άλλον, αναζητούν την εξοχική τους κατοικία στο χωριό αυτό του Πηλίου. Ανακαινίζουν τα εγκαταλειμμένα σπίτια και με την παρουσία τους δίνουν ένα νέο στίγμα, αποτελώντας στην ουσία τους νεοκατοίκους. Το χωριό, σύμφωνα με μαρτυρίες, πάντα απέπνεε έναν αέρα κοσμοπολιτισμού, ένεκα ίσως της προηγούμενης ευμάρειας αλλά και της εγγύτητας με τον Βόλο, οπότε η επαφή με τους νέους αυτούς ανθρώπους δημιουργεί νέα ερεθίσματα ανάπτυξης και πολιτισμού. Το μουσικό χωριό, θα μπορούσε να πει κανείς, είναι αποτέλεσμα αυτής της κοινής συμβίωσης, αφού δύο εκ των διοργανωτών είναι απόγονοι αυτών των καινούργιων κατοίκων. Η δράση λαμβάνει χώρα μετά τον Δεκαπενταύγουστο και αφού σιγήσουν οι καμπάνες του εορτασμού του τοπικού νεομάρτυρα Απόστολου, στις 16, κατακλύζουν το χωριό μουσική και μουσικοί απ’ όλη την Ελλάδα και τον κόσμο, και για δύο εβδομάδες προσφέρονται κύκλοι σεμιναρίων, συναυλίες και αυθόρμητα δρώμενα. Πρόκειται για δραστηριότητες που έχουν επηρεάσει την καθημερινότητα των κατοίκων. Το βιώνεις στο τσιπουράδικο του Λαυρέντη στην πλατεία, στην ταβέρνα της Φρόσως, στο ανέβασμα προς τη πλατεία-μπαλκόνι στον κόλπο. Στην πρόεδρο του πολιτιστικού συλλόγου, την Ελένη Βλάχου, που όταν αρχίσει και σου αφηγείται τι συμβαίνει κάθε Αύγουστο, σε συνεπαίρνει και σε βάζει σε σκέψεις: μάλλον δεν πρέπει να λείψω φέτος. Καταλύματα πάμπολλα, γαστρονομικές επιλογές που δεν φαντάζεσαι. Είναι ένα διαφορετικό χωριό ανάμεσα σε όλα τα κοντινά υπόλοιπα και, παρ’ όλη τη βαρύνουσα σημασία τους, δίνει ένα αίσθημα αισιοδοξίας, καθώς αυτές οι μουσικές δραστηριότητες εδώ και 10 χρόνια μπολιάζουν τα μυαλά χιλιάδων επισκεπτών, οι οποίοι φεύγουν «αλλαγμένοι», γεμάτοι από τη φιλοξενία και το «φεύγα» των ακουσμάτων. Ναι, ο χειμώνας φροντίζει να το γιομίσει χιόνι, λες και καίει τα άσχημα, τα πικρά, τα καθημερινά, λες κι είναι γυναίκα που εγκυμονεί το νέο μωρό που θα ’ρθει κάθε Αύγουστο και θα σε περιμένει να σε γεμίσει με το «χαρμόσυνο κλάμα» του βαθιά εκεί στις καινούργιες μουσικές του. Ο κόσμος που φιλοξενείται στις μουσικές βραδιές του Αύγουστου ή τις γιορτινές ημέρες των Χριστουγέννων, έχει πολλές επιλογές διανυκτέρευσης πέραν του χιλιάστερου ξενοδοχείου με όνομα «σκηνούλα στα πλατώματα». Το αρχοντικό της Μελλιώς (24280 96292), το Παλιό Ελαιοτριβείο (24280 96481), ο ξενώνας Θαλπωρή (24280 96310) είναι μερικά από τα πολλά καταλύματα που μπορεί να βρει ο επισκέπτης.

Ο Παγασητικός δεσπόζει στη ματιά σου, στη γουλιά σου, στην ανάσα σου, στο εσωτερικό σου ψάξιμο του παράδεισου.

Πάρα πολλά αρχοντικά ανακαινισμένα, σημάδι ότι οι κάτοικοι αγαπάνε τον τόπο τους.

Τα διαμάντια του Πηλίου

Δράκεια, χωριό που ενώνεται με μονοπάτι-δρόμο με τον Άγιο Λαυρέντη. Κάνα μισάωρο με τρία τέταρτα, μη φοβηθείς. Σέρνοντας τα βήματά σου μέσα στο όργιο δάσους που τα ενώνει και έχοντας σταθεί λίγο στο μνημείο των μαρτύρων της Δράκειας, νιώθεις τις δονήσεις των εκτελέσεων των κάτοικων, νιώθεις το «αχ» της μάνας και το «ξεκοίλιασμα» της γυναίκας, καθώς απλά έμενε μόνη, κλαράκι στον άνεμο, λόγω της παρανοϊκότητας του θιγμένου κατακτητή. Χωριό λαβωμένο επίσης από τον σεισμό του 1955. Αρχοντικά χάθηκαν, ζωές πέταξαν λίγο πιο «ψηλά», αλλά το χωριό παραμένει ζωντανό και φιλόξενο. Το καφενείο της κεντρικής πλατείας, παρότι απόκοσμο, είναι πολύ φιλόξενο. Ίσως αυτό το μείγμα πίκρας και ζωής που ντύνει το χωριό χρόνια, να δίνει αυτή την ιδιαίτερη αίσθηση. Οι λάτρεις της ιστορίας μπορούν να επισκεφτούν το Μουσείο Μνήμης επικοινωνώντας με την κ. Αναστασία Λύτρα (24280 96198, 96626 ή 96081). Φεύγεις. Οδηγείς ψηλά. Φτάνεις στη καλοκαιρινή φωλιά των 12 θεών. Χάνια. Περιμένεις χιόνια. Όχι ακόμα. Αρχές Δεκέμβρη. Περίεργα κλίματα μας τριγυρίζουν. Χιονοδρομικό Αγριόλευκες. Μυστήρια σιωπή. Τα αναβατόρια παραταγμένα σαν στρατιώτες που έχουν να εκτελέσουν το έργο τους τις προσεχείς ημέρες. Γυρνάς κεφάλι στα 1.500, αριστερά θάλασσα, δεξιά το ίδιο. Φαντάζεσαι τον εαυτό σου να σκίζεις και να χαράζεις πίστες με θέα παντού το στοιχείο του Ποσειδώνα. Ίσως χιονοδρομικό που έχει να ζηλέψει πολλά σε ανέσεις από άλλα ελληνικά, αλλά αυτό το περίβλεπτο θαλάσσιο θέαμα δύσκολα το συναντάς στα κοντινά βαλκανικά και ευρωπαϊκά χιονοδρομικά θέρετρα. Το Χιονοδρομικό Κέντρο Πηλίου δημιουργήθηκε με πρωτοβουλία του Ελληνικού Ορειβατικού Συλλόγου Βόλου το 1967, οπότε και λειτούργησε ο πρώτος εναέριος αναβατήρας. Δεν σε σπρώχνω να πας, σου λέω μόνο ότι θα χάσεις εμπειρία εικόνας. Γυρισμός κάτω. Αγριά. Αν έχει φουσκοθαλασσιά, η θάλασσα καταπίνει τον δρόμο. Η ανοικτή καμπύλη του όρμου της σε ωθεί να σταματήσεις και να αγναντέψεις την ομορφιά του Παγασητικού και να γευτείς θαλασσινές λιχουδιές παρέα… με τι άλλο; Αφήνεις το σταυροδρόμι του Αγίου Λαυρεντίου και λίγα χιλιόμετρα μετά κάνεις αριστερά. Αφού ξαποστάσεις στον παλιό σιδηροδρομικό σταθμό των Κάτω Λεχωνιών με το «μουσείο» τρένο δίπλα σου, τον παλιό Μουτζούρη, με καφεδάκι στο ομώνυμο ταβερνάκι, εκεί δίπλα στις ράγες που παλιά έδιναν ζωή σε ένα σημαντικό μέρος του Πηλίου, οδηγείς παράλληλα στο φαράγγι, με το ιχθυοτροφείο πέστροφας στ’ αριστερά σου, παράδεισος καλοκαιρινός, περνάς τον Άγιο Βλάση και φτάνεις σε ένα μεγαλειώδες, αμφιθεατρικά κτισμένο χωριό. Ο Παγασητικός δεσπόζει στη ματιά σου, στη γουλιά σου, στην ανάσα σου, στο εσωτερικό σου ψάξιμο του παράδεισου. Άγιος Γεώργιος Νηλείας. Χωριό με αρχοντική αρχιτεκτονική. Δείγματά της συναντάς σε κάθε καλντερίμι του, σε κάθε ανηφόρι του. Πάρα πολλά αρχοντικά ανακαινισμένα, σημάδι ότι οι κάτοικοι αγαπάνε τον τόπο τους. Ο ήλιος δύει πάνω στα συναισθήματά σου πίνοντας μια στάλα τσίπουρο στο όμορφο ταβερνάκι του Θοδωρή «Αγιωργίτικο» (6944 220252), και κλείνεις το μάτι στον άγιο αφήνοντας υπονοούμενα ότι δεν θα χαθείτε, γιατί σε άγγιξε αυτή η ομορφιά. Τα χωριά που αναφέραμε, με τον Άγιο Λαυρέντη στη μέση, δημιουργούν ένα τόξο απαράμιλλης ομορφιάς. Ορμητήριο ο Λαυρέντης, κεντρικό μπαλκόνι. Δίκτυο μονοπατιών συνδέει αυτά τα διαμάντια του Πηλίου, χαρτογραφημένα κι έτοιμα να σε υποδεχτούν στον αχόρταγο οργασμό της φύσης. Μείναμε στο «πολλή μουσική» και στο τσίπουρο, που τρέχει από τις πηγές του. Τι τρέχει εδώ; Γιατί διαφέρει; Άγιος Γιώργης Νηλείας - ανεπανάληπτη θέα, Δράκειατόπος μαρτυρίας, Χάνια - θρόνος θεϊκός. Ο Άγιος Λαυρέντης διαφέρει για έναν απλό λόγο. Οι πέτρες των σπιτιών του έχουν ένα ακόμα συστατικό, που το συναντάς σε λίγα χωριά στη Ελλάδα. Πάλλονται εδώ και δέκα χρόνια με τις νότες του πενταγράμμου. Όχι του απλού, αυτού που ακούς καθημερινά στο ράδιο. Νότες εναλλακτικές, νότες αγαπημένες, ξεχωριστές, παράξενες, διαφορετικές. Με τη σειρά. Ο Λαυρέντης –φυσιογνωμία του χωριού– κάθεται μαζί μας να πιει ένα εικοσπενταράκι και μας μιλάει για διάφορες στιγμές του Αυγούστου, ως φανατικός οπαδός των δρώμενων, καθώς δίπλα του χορεύουν σε ρυθμούς ζεϊμπέκικου. Το μεζεδοπωλείο του «Κόκκινου», του Νίκου και της Λένας, έχει πάρει φωτιά. Το χωριό χορεύει τελικά χειμώνα-καλοκαίρι. Ο Αύγουστος, μακριά ακόμη, μα εγώ, καθισμένος στην υπέροχη θέα που μου προσφέρει η πλατεία, ακούω να έρχεται η μελωδία της ζωής, καλοκαιρινής ή μη. Εδώ θα είμαι, γιατί νότες ζουν ανάμεσά μας και είμαστε ένα με αυτές, είτε λυπημένοι είτε χαρούμενοι.